Rok Powstania Styczniowego
2013-01-22
150 lat temu wybuchło Powstanie Styczniowe, najdłuższe ze wszystkich polskich zrywów niepodległościowych skierowane przeciwko rosyjskiemu zaborcy. Hołd poświęceniu i ofierze powstańców samotnie walczących z imperium carów złożył Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ Solidarność ogłaszając 2013 Rokiem Powstania Styczniowego.
Impulsem do podjęcia działań zbrojnych był wydany 22 stycznia 1863 w Warszawie manifest Tymczasowego Rządu Narodowego, reprezentującego wszystkie warstwy ówczesnego społeczeństwa oraz ziemie leżące w historycznych granicach dawnej I Rzeczypospolitej. Powstanie było wyrazem sprzeciwu wobec carskiego ucisku i terroru oraz intensywnej polityki rusyfikacji. Swoim zasięgiem objęło zabór rosyjski: Królestwo Polskie i Kresy, czyli ziemie zabrane – Litwę, Mińszczyznę, Wołyń, Podole oraz część Ukrainy. Jego celem była restytucja Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Trwało do jesieni 1864.
Powstanie Styczniowe było największym polskim zrywem niepodległościowym, spotkało się z poparciem międzynarodowej opinii publicznej. Miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono ok. 1200 bitew i potyczek. Pomimo poświęcenia i poniesionych ofiar zryw zakończył się klęską, a w odwecie władze carskie nasiliły represje przeciwko ludności cywilnej (m.in. skonfiskowano ok. 1600 majątków ziemskich) oraz całkowicie zlikwidowały resztki odrębności państwowej Królestwa Polskiego i rozpoczęły intensywną rusyfikację ziem polskich.
Jednak te bolesne doświadczenia były źródłem siły i wytrwałości w walce o niepodległość późniejszych pokoleń Polaków. Legenda i etos Powstania Styczniowego legły u podstaw odrodzonej Polski, a poświęcenie powstańców doprowadziły do odrodzenia naszej państwowości po 123 latach niewoli w listopadzie 1918. W okresie międzywojennym przed nielicznymi już wówczas kombatantami powstania pierwszy honory wojskowe oddawał nawet marszałek Józef Piłsudski. Niestety obecny Sejm – głosami PO i Ruchu Palikota – odrzucił, uchwałę upamiętniającą 150-lecie Powstania Styczniowego, najwyraźniej bojąc się gniewu Rosji, której bagnetów i armat nie lękali się powstańcy.
W partyzanckiej walce z zaborcą w latach 1863-64 wzięło udział niemal 200 tys. powstańców, tworzących armię ochotniczą – jak pisał jeden z dowódców powstania płk Jan Sawicki-Stella (pseudonim „Struś”). Szedł do niej ten, kto chciał. Uchylmy więc czoła i oddajmy hołd tym, którzy chcieli.
(inf)
