Po dwóch latach umowa stała

Ustawa antykryzysowa ograniczyła możliwość zatrudniania na podstawie umów zawieranych na czas określony – niezależnie od liczby tych umów – do maksymalnie dwóch lat. Reguła ta obowiązuje nie tylko nowe umowy o pracę, ale również wcześniejsze, których termin upływa w okresie obowiązywania ustawy antykryzysowej, czyli do 31 grudnia 2011.

Jest to jedna z nielicznych regulacji ustawy antykryzysowej, która odpowiada pierwszej części pełnej nazwy tej ustawy – o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców. Jej art. 13 wprowadził – zastępując art. 25¹ Kodeksu pracy, ograniczający wcześniej do dwóch liczbę umów czasowych – zasadę, że zatrudnienie na podstawie umowy na czas określony nie może przekraczać 24 miesięcy, czyli dwóch lat właśnie. Ustawa mówi przy tym nie o zawieranych w czasie jej obowiązywania umowach, lecz o „łącznym okresie zatrudnienia”. W praktyce oznacza to, że pracownik którym po 22 sierpnia 2009 (tego dnia weszła w życie ustawa antykryzysowa) był zatrudniony na podstawie umów na czas określony, których łączny czas trwania – liczony od dnia obowiązywania nowych regulacji – przekroczył dwa lata, automatycznie powinien otrzymywać umowę na czas nieokreślony (bezterminową). Słowem umowa zawarta na czas określony, na podstawie której ustawowy „łączny okres zatrudnienia” przekracza dwa lata z mocy prawa powinna się stać umową na czas nieokreślony. Wynika to wprost z art. 18 Kodeksu pracy.

Również pracownik, który zatrudniony był na podstawie umowy czasowej zawartej przed 22 sierpnia 2009, a której termin (czyli okres na jaki została zawarta) upływa nie później niż 31 grudnia 2011 w momencie przekroczenia dwuletniego okresu czasowego zatrudnienia w czasie obowiązywania ustawy antykryzysowej – co w omawianej sytuacji nastąpiło 22 sierpnia 2011 – powinien z mocy prawa automatycznie otrzymać umowę o pracę na czas nieokreślony.

Powyższe zasady wynikają bezpośrednio z treści art. 35 ustawy antykryzysowej stanowiącego, iż dla umów zawartych na czas określony, a trwających w dniu jej wejścia w życie (tj. 22 sierpnia 2009) stosuje się przepis wspomnianego art. 13, a nie normę art. 25¹ Kodeksu pracy. Jedyny wyjątek stanowi sytuacja, gdy umowa na czas określony zwarta została przed wejściem w życie ustawy antykryzysowej i jednocześnie termin jej obowiązywania (rozwiązania) przypada po 31 grudnia 2011, kiedy ustawa antykryzysowa przestanie obowiązywać. Wówczas umowa obowiązuje na czas jaki została zawarta.

Dlatego też wszystkie osoby, pracujące od 22 sierpnia 2009 na podstawie umów czasowych, które kończą się przed Nowym Rokiem 2012, pod żadnym pretekstem nie mogą zgadzać się na ich rozwiązywanie „za porozumieniem stron”, lecz powinny składać wnioski o formalne przekształcenia ich umów czasowych w umowy o pracę zawarte na czas nieokreślony. Jak bowiem stwierdził Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy w stanowisku w sprawie liczenia terminów umów na czas określony według pakietu antykryzysowego (znak: GPP-364-4560-25-1/11/PE/RP) „niewątpliwie, przekroczenie okresu 24-miesięcznego stanowiło będzie naruszenie art. 13 ustawy”, a tym samym „należałoby uznać, że strony stosunku pracy powinny dostosować uprzednio zawartą umowę do obowiązującego stanu prawnego”. W sytuacji, kiedy stosunek pracy obowiązywał po upływnie wspominanego dwuletniego okresu takim „dostosowaniem do obowiązującego stanu prawnego” jest przekształcenie umowy o pracę na zawartą na czas nieokreślony.

Wzory takich wniosków o formalne przekształcenie umowy można otrzymać u przedstawicieli międzyzakładowej Solidarności FAP lub pobrać poniżej.

Co ważne, obowiązująca również w naszym kraju Dyrektywy Rady Unii Europejskiej 99/70/WE mówi jednoznacznie, iż „umowy o pracę zawierane na czas nieokreślony są powszechną formą stosunku pracy”. Oznacza to, że unijnym standardem jest zatrudnianie pracowników na czas nieokreślony, a umowy czasowy są wyjątkiem możliwym tylko przy spełnieniu dopuszczających go warunków, wśród których jednym z podstawowym jest dopuszczalność zawierania takich umów maksymalnie na 24 miesiące. Jednocześnie należy podkreślić, że ustawowe pojęcie „łącznego okresu zatrudnienia” dotyczy umów zawartych z jednym pracodawcą, gdy między wygaśnięciem (rozwiązaniem) jednej i zawarciem kolejnej upłynęło nie więcej jak trzy miesiące.

(red)